Na hÍosánaigh

Jesuit community at Rathfarnham Castle, 1932 The Jesuit commnuity at Rathfarnham Castle on the occasion of the International Eucharistic Congress. Includes: Fr. T.V. Nolan SJ (Rector) and Irish Jesuits resident at Rathfarnham with guests; Mar Ivanios, Archbishop of Trivandrum, India; Bucys, Bishop of Olympus; Broderick, Bishop Peduelli; Trurita y Alumandos, Bishop of Barcelona; Rector of the Armenian Mission in Paris and Fr. Griffith, Vancouver. Rev. D.D. Ivanios and Bucys celebrated massess according to their respective Eastern rites in the chapel at Rathfarnham. FM/RATH/71. Courtesy of the Irish Jesuit Archive.

Rinneadh go leor athruithe ar an gcaisleán san 20ú haois. Dhíol muintir Blackburne é in 1913 agus cheannaigh Cumann Íosa cuid den eastát. Cé gur choinnigh siad struchtúr agus príomhsheomraí an chaisleáin i ndea-chaoi, chuir siad dhá sciathán mhóra leis sna 1920idí a úsáideadh mar halla cónaithe don chliarscoil agus mar theach spioradálta agus séipéal. Bhí John Sullivan, iarrthóir canónaithe, ina Reachtaire idir 1919 agus 1924. In 1913, ba iad na hÍosánaigh a thug a chéad choimisiún don ealaíontóir Éireannach clúiteach Patrick Tuohy (1894-1930) – deich bpictiúr de shaol Chríost a phéinteáil ar shíleáil an chaisleáin.

I dtús na 1980idí, shocraigh an Cumann an caisleán a dhíol toisc nár theastaigh sé uathu mar chliarscoil níos mó. Chuir a gcinneadh an-imní ar mhuintir na háite a bhí buartha go leagfaí an caisleán go talamh. Cuireadh cúl ar an imní seo nuair a ainmníodh an caisleán mar Shéadchomhartha Náisiúnta in 1986, agus cheannaigh Oifig na nOibreacha Poiblí é don náisiún in 1987. Ag an am céanna, fuair Comhairle Contae Bhaile Átha Cliath na tailte.

Patrick Tuohy, RHA (1849-1930) le Seán O’Sullivan (1906-1964), in 1926. Leabharlann Náisiúnta na hÉireann.
'House of Retreats' - Rathfarnham Castle under the Jesuits. Courtesy of the Irish Jesuit Archive.

In 1908 thóg an tAthair William O’Leary seismeagraf, uirlis a úsáidtear chun creatháin talún a thomhas, i gColáiste Mhungairit, Luimneach. Thóg sé ceann i Ráth Fearnáin in 1916, áit a raibh sé in úsáid go dtí 1961. Bhí an seismeagraf in ann creathán talún áit ar bith ar domhan a bhrath, agus mar sin ba é Ráth Fearnáin an lárionad idirnáisiúnta don tseismeolaíocht ar feadh scaithimh.

Níor coinníodh sa chaisleán féin é, ach i bhfoirgneamh beag ar na tailte. Ba é Teach an Stíobhaird an foirgneamh sin le linn ré mhuintir Loftus, agus úsáidtear mar cheanncheathrú Chomhairle Crann na hÉireann é sa lá atá inniu ann. Tá na seismeagraim bhunaidh a thaifead an fearas ag Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath anois, agus déantar taighde orthu ansin.

Gabhaimid buíochas le Cartlanna Íosánaigh na hÉireann.

In 1932, fuarthas seismeagraf Milne-Shaw chun teacht in ionad sheismeagraf O’Leary. Le caoinchead Chartlanna Íosánaigh na hÉireann.
Druma Sheismeagraf Ráth Fearnáin, 1938. Le caoinchead Chartlanna Íosánaigh na hÉireann.

Arbh eol duit…

… go ndeachaigh duine de na hÍosánaigh a chónaigh i gCaisleán Ráth Fearnáin, an tAthair Frank Browne, ar thuras ar an Titanic, ach d’éalaigh sé lena bheatha nuair a tháinig teileagram óna uachtarán ag ordú dó éirí den long i gCorcaigh? Ar an gcéad chéim dá thuras ó Southampton, thóg sé go leor grianghraf den long agus dá paisinéirí, agus mhair siad seo mar chuid den líon beag taifead atá againn ar an turas tubaisteach sin.

Séipéal na nÍosánach i Ráth Fearnáin, sa Bhálseomra. Tógadh an grianghraf in 1976. Grianghraf le David Davison.